رابرت جان داونی جونیور (انگلیسی: Robert John Downey, Jr.؛ زادهٔ ۴ آوریل ۱۹۶۵)^[۱] بازیگر و تهیه‌کنندهٔ آمریکایی است. او توانست در سنین جوانی در بازیگری به موفقیت دست پیدا کند و به بازیگری محبوب تبدیل شود. او پس از ترک مصرف مواد مخدر و رفع مشکلات قانونی به تجدید موفقیت خود در سینما پرداخت. بر اساس اعلام مجله فوربز، داونی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ در صدر فهرست پردرآمدترین بازیگران جهان قرار گرفته‌است،^[۲] و از ژوئن ۲۰۱۴ تا ژوئن ۲۰۱۵ به میزان ۸۰ میلیون دلار درآمد داشته‌است.^[۳] مجلهٔ تایم در سال ۲۰۰۸ از او به‌عنوان یکی از ۱۰۰ شخص تأثیرگذار در جهان یاد کرد. تا سال ۲۰۱۸، فیلم‌های داونی در مجموع بیش از ۴٫۸ میلیارد دلار فروش داشته‌اند و او را به سومین ستاره گیشهٔ ایالات متحده در تمام دوران‌ها تبدیل کردند.^[۴]

داونی نخستین تجربهٔ بازیگری‌اش را در فیلمی به کارگردانی پدرش با نام پوند کسب کرد. وی برای بازی در نقش چارلی چاپلین در فیلم چاپلین (۱۹۹۲) نامزد جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد و برندهٔ جایزهٔ بفتای بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. در سال ۲۰۰۰ پس از درمان اعتیاد خود به مواد مخدر و رهایی از زندان ایالت متحده به اتهام قاچاق مواد مخدر، برای بازی در سریال الی مک‌بل به جمع بازیگران سریال پیوست و توانست یک جایزهٔ گلدن گلوب را از آن خود کند.

چشم‌انداز شغلی داونی با بازی در فیلم‌های کیس کیس بنگ بنگ (۲۰۰۵) و زودیاک (۲۰۰۷) بهبود یافت و برای بازی در فیلم کمدی تندر استوایی (۲۰۰۸) برای دومین بار نامزد جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد. او از سال ۲۰۰۸ نقش مرد آهنی را در دنیای سینمایی مارول آغاز و در فیلم‌های متعددی این نقش را به عنوان بازیگر اصلی یا تک‌جلوه بازی کرد. نخستین فیلم او در این نقش، مرد آهنی (۲۰۰۸) بود و با انتقام‌جویان: پایان بازی (۲۰۱۹) به پایان رسید.

داونی همچنین در دو فیلم شرلوک هولمز (۲۰۰۹) و شرلوک هلمز: بازی سایه‌ها (۲۰۱۱) نقش شرلوک هولمز را بازی کرد. این دو فیلم توسط گای ریچی کارگردانی شده و هر کدام بیشتر از ۵۰۰ میلیون دلار در گیشه فروش داشته‌اند. قسمت نخست این فیلم داونی را برنده جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش اول مرد کرد. داونی همچنین نقش‌های دراماتیکی را در قاضی (۲۰۱۴) و اوپنهایمر (۲۰۲۳) بازی کرد. او برای بازی در نقش لوئیس استراوز در فیلم دوم، برندهٔ جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.